Thánh

PHAOLÔ PHẠM KHẮC KHOAN

Linh mục (1771 - 1840)

Ngày tử đạo: 28 tháng 4

Sáng danh Chúa trời đất, chúng tôi cám ơn Người vì chúng tôi được chịu chết vì Người.

Thánh Phaolô Phạm Khắc Khoan sinh ra năm 1771 tại làng Diên Mậu, khi ấy thuộc xứ Hảo Nho, nay thuộc xứ Hiếu Thuận, Giáo phận Phát Diệm.

Khi còn là thầy giảng, thầy Khoan được bề trên giao cho việc cai quản Nhà chung Kẻ Vĩnh. Về sau, thầy Khoan chịu chức linh mục và làm cha chính xứ Phúc Nhạc. Cha thường nhắc nhở giáo hữu về phép công bằng và nhân đức sạch sẽ. Vì ai giữ tốt hai điều ấy, ắt sẽ được rỗi linh hồn. Dù trong xứ có ba cha phó, cha Khoan vẫn chịu khó làm các phần việc và nêu gương sáng cho mọi người.

Dù đã hơn sáu mươi tuổi, nhưng cha vẫn đi thăm các họ Phúc Nhạc, Đông Biên, Tôn Đạo và dòng Mến Thánh Giá Yên Mối mỗi tháng một lần. Cha Khoan coi xứ Phúc Nhạc được mấy năm, thì bị bắt cùng với thầy Hiếu và thầy Thanh tại Đông Biên.

Hôm ấy, cha Khoan đi xức dầu bệnh nhân ở Trại Bò, về qua Đông Biên, trú một đêm trong nhà ông phó tổng Dụ. Sáng hôm sau, ngày 24-8-1837, lý trưởng làng ấy vây bắt cha, cùng thầy Thanh và thầy Hiếu, hai thầy giảng đi giúp cha Khoan. Họ giải ngay các vị lên tỉnh và giam gần hai năm liền.

Khi bị bắt, cha Khoan đã 68 tuổi. Tuy già yếu, và bị tra tấn mấy đợt, chịu khổ sở mọi đàng, nhưng cha chẳng sờn lòng, chẳng hề dao động. Khi quan trách cha rằng: “Sao ông không nghĩ lại mà biết mình đã lầm, hãy bỏ đạo đi, hãy vâng lời vua, đừng có nghe những thằng Tây nữa làm gì”, cha Khoan chỉ thưa lại một điều rằng: “Sống chết tôi không bỏ đạo”.

Các quan thấy vậy thì truyền giam riêng cha Khoan một nơi và thầy Thanh, thầy Hiếu một nơi, sau đó sẽ dụ dỗ riêng từng người. Khi ấy, quan án nói với cha rằng: “Hai đầy tớ ông đã nghe, đã bước qua thập giá rồi, ông còn cưỡng làm gì?” Cha nghĩ là thật nên lấy làm đau đớn buồn bã lắm. Nhưng ngày hôm sau có một người đàn bà vào tù trình rằng: “Hai thầy giảng vẫn xưng đạo ra mạnh bạo lắm, cho đến nỗi các quan phải sợ hãi”. Khi đó cha mới mừng rỡ và tạ ơn Chúa.

Án của cha Khoan thì phải trảm quyết vì là linh mục, và phải bêu đầu đủ ba ngày để làm cho người ta sợ. Cha được tin ấy thì vui mừng lắm vì nghĩ rằng: Chẳng còn bao lâu sẽ được mọi sự vui vẻ trên trời. Nhưng vua lại giảm bớt hình phạt: “Thằng có tội này đã lừa dối người ta đã lâu, đến trước mặt quan nó cũng không chịu bước qua thập giá thì thật là người hư đáng chết. Nhưng mà nó đã hơn sáu mươi tuổi, chẳng còn sống được bao lâu, thì phạt nó như hai đứa đầy tớ nó, là giảo giam hậu”. Cứ như chỉ vua đã ra về cha Khoan, thì cha và hai thầy bị giam lâu ngày cho chết mòn.

Các quan biết chắc không có phép nào làm cho cha bỏ đạo được nên khép án trảm quyết và tâu về kinh. Lần này, vua Minh Mạng châu phê ngay. Cha Khoan được tin ấy thì mừng lắm, nhưng vì đã gần tết, các quan giãn ra cho đến ra Giêng.

Tết rồi, quan lại phải đổi và quan mới đến, lại muốn đòi các vị bỏ đạo. Cha Khoan còn bị giam thêm mấy tháng. Quan án mới cho đòi cha, thầy Thanh và thầy Hiếu mà bảo rằng: “Chúng bay có nghe tao thì sống, nếu chẳng nghe thì phải chết. Bây giờ hãy suy nghĩ”. Cha thay mặt họ trả lời rằng: “Chúng tôi đã suy nghĩ rồi, chẳng có lẽ nào mà chúng tôi đổi ý được. Án chúng tôi đã ra, chúng tôi chỉ mong quan lớn xử chúng tôi cho chóng, chúng tôi chẳng bước qua thập giá, có muốn làm sự quái gở dường ấy cho được giữ sự sống, thì chúng tôi đã làm rồi”.

Đến ngày 22-01-1839, có chỉ vua Minh Mạng ra truyền cho các quan lại phải ra sức liệu làm sao mà bắt cha Khoan bỏ đạo. Quan gọi cha đến bảo rằng: “Ông đã biết đức hoàng đế thương ông lắm, vì ông là người bổn quốc. Tuy rằng đức vua bắt giam, nhưng mà sắc chỉ có ý cho ông biết, mình sai mà sửa mình lại mà thôi. Nay có chỉ vua đây truyền cho ông phải bước qua thập giá thì sẽ được tha ngay. Ta cũng thương ông lắm, ông vâng lệnh vua để ta tha ngay bây giờ”. Cha Khoan trả lời rằng: “Bẩm quan lớn, tôi biết ơn quan lớn thương tôi, nhưng mà thế tôi phải làm bận lòng quan lớn, không làm sao mà vâng lời vua được. Tôi xin quan lớn cho tôi biết sớm ngày tôi bị xử, để tôi liệu việc riêng tôi mà giã thế gian”.

Quan hứa rằng sẽ cho biết trước, đoạn quan mời người vào trong nhà ăn trầu uống nước. Ngày 28-4-1840, quan cho xử Cụ Khoan và hai thầy kẻ giảng Hiếu và Thanh.

Trên đường ra pháp trường ở chân núi Cánh Diều, ba vị vừa đi vừa hát. Sau khi cha Khoan cất tiếng hát Allêluia, lý hình thi hành án xử trảm. Đến đêm giáo hữu đem xác cha về làng Yên Mối, sau chuyển về Phúc Nhạc.

Linh mục Phaolô Phạm Khắc Khoan được nâng lên bậc chân phước ngày 27-5-1900 và được tôn phong hiển thánh ngày 19-6-1988.

Trích sách "Hạnh Các Thánh Tử Đạo Việt Nam"
Biên soạn: Hội đồng Giám mục Việt Nam
WHĐ