Sức khoẻ tinh thần
SỨC KHOẺ TINH THẦN
Lm. GB Phương Đình Toại,
MI
WGPSG (25.8.2021) - Trong cuốn sách ‘A
Road Map to Resilience in the Pandemic Era’ - tạm dịch là ‘Con Đường Dẫn Tới Sự
Phục Hồi Trong thời Đại Dịch’ - bác sĩ Jennifer Ashton có nói về một vài yếu tố
tinh thần vốn rất quan trọng để giúp chúng ta có thể đi qua thời gian dịch bệnh
này.
Tôi xin được đưa ra đây một số
nét chính của cuốn sách này để hy vọng đấy sẽ là một chút của ăn tinh thần cho
những ai đang bối rối, hoảng loạn, sợ hãi và bất an trước những gì mình đang đối
diện.
1. Self-Talk: Nói với chính mình
Hiểu được mình đang nói điều gì
trong đầu, đây chính là chìa khoá để bảo đảm cảm xúc của mình không vượt ra
ngoài tầm kiểm soát. Self-Talk đòi hỏi bạn phải biết trung thực với chính mình,
nhận ra chính xác tất cả những cảm xúc đang diễn ra trong mình, và không có gì
phải hổ thẹn hay sợ hãi khi thấy mình đang cảm xúc như thế! Và do đó, cũng đừng
lên án chính mình, đừng chống trả lại cảm xúc của mình, hay vờ như mình không
có những cảm xúc đó. Để được chữa lành và tìm được bình an, trước tiên bạn cần
trung thực với chính mình về những gì mình đang đối diện trong lòng. Và không
bao giờ đưa ra những câu trả lời sai cho những cảm xúc đó.
2. Chấp nhận những mất mát và khóc với nó
Tất cả chúng ta đều mất mát trong
đại dịch này: mất người thân, bạn bè, công việc, sức khỏe, tiền bạc… Mình cũng
có thể mất những khoảnh khắc tự do từng có trước kia, mà có lẽ từ nay trở đi
mình sẽ không có nữa, ngay cả khi đại dịch qua đi. Và như vậy, những cảm xúc
tiêu cực - đến từ sự mất mát mà bạn đang cảm nghiệm được - đều có lý do của
nó. Bạn không nhất thiết cứ phải chìm đắm trong cảm nhận mất mát đó, nhưng
cũng không cần thiết phải chối bỏ nó. Không cần phải “bọc đường” những mất mát
đó, để rồi cho rằng đó là ơn lành của Chúa, đó là điều tốt mà mình có… Không, mất
mát là mất mát, không chối bỏ nó được. Nhìn nhận những mất mát, những đau khổ
và cảm xúc tiêu cực mình đang có, đây chính là cánh cửa đi đến sự chấp nhận và
bình an.
3. Thừa nhận sự bất định (Uncertainty)
Cần phải thừa nhận sự bất định
như là một định luật của cuộc sống hôm nay. Hay nói cách khác, điều chắc chắn
duy nhất mình có trong đại dịch này, chính là: ”không có gì là chắc chắn cả!”.
Không ai dám khẳng định điều gì sẽ đến trong tương lai. Không ai biết sau 1 tuần,
2 tuần hay 2 tháng, điều gì sẽ xảy ra. Hôm nay một nghị định này được công bố,
ngày mai đã thay đổi rồi. Hôm nay, chúng ta có vaccine cho virus, ngày mai lại
có biến chủng virus mới, thách thức loại vaccine này. Nên sự thật duy nhất vẫn
là: không có gì chắc chắn cả! Không ai biết đại dịch này sẽ kết thúc như thế
nào. Không ai hình dung được thế giới chúng ta sẽ như thế nào trong tương lai.
Điều này mời gọi chúng ta sống khiêm tốn, khoan vội khẳng định và lên án trước
bất cứ ai. Và thay vì phải đòi cho bằng được cái gì đó chắc chắn trong tay,
chúng ta tập giang rộng đôi tay trước tương lai. Điều gì đến, sẽ đến. Tương lai
của mỗi chúng ta có thể rất đẹp, cũng có thể còn nhiều thách đố, hoặc là cả
hai. Đó là cái đẹp của cuộc sống: “Khi không có gì là chắc chắn, thì tất cả đều
có thể đến!”
4. Chọn sự thật thay vì chọn sợ hãi
Đó là cách bác sĩ Ashton dùng để
vượt qua sự sợ hãi và lo âu của chính mình. Đúng thế, những cảm xúc buồn chán,
cô đơn, thất vọng, lo âu có thể đang hiện hữu trong lòng chúng ta lúc này,
nhưng đa số những cảm xúc đó lại thường không dựa trên sự thật – chúng chỉ là
phản ứng chủ quan của chúng ta trước hoàn cảnh hay hiện tượng đang xảy ra xung
quanh mình! Thay vì để cho những lối suy nghĩ và suy diễn chủ quan về một sự việc
nào đó dẫn dắt mình, hãy nhận diện và tập trung vào những gì bạn biết đích xác
là sự thật, điều này sẽ có thể giúp bạn thay đổi cách phản ứng tiêu cực vào lúc
này.
Chẳng hạn, bạn đang lo lắng về việc
làm bị mất trong đại dịch. Hãy lượng giá điều này dựa trên sự thật! Thay vì
quay quắt với công việc mình bị mất, hãy suy nghĩ: Có cách nào khác để kiếm tiền
mà trước đây bạn chưa nghĩ tới chăng? Phải chăng đây là cơ hội mà bạn có thể
dùng để đầu tư bản thân mình vào một cái gì đó nâng tầm bạn lên cao hơn, thay
vì bằng lòng với những gì mình từng có trước đây! Trả lời cho những câu hỏi ấy
của bạn vào lúc này, đó mới là sự thật. Không nhất thiết bạn phải hành động
ngay tức thì, nhưng nhận diện và biện phân được nó, điều này sẽ giúp bạn chuyển
đổi những khoảnh khắc không vui thành một sự bình an nội tâm.
5. Thay thế nỗi đau buồn bằng lòng biết ơn
Khi đau khổ do mất mát, cho dù mất
mát đó là gì đi nữa, nó luôn thường để lại một lỗ hổng sâu thẳm trong trái tim
chúng ta. Chúng ta có thể, hoặc là bị nuốt chửng trong cái lỗ hổng đó, hoặc có
thể bắt đầu để cho mình được chữa lành bằng cách lấp đầy lỗ hổng đó với lòng biết
ơn. Thật khó để có thể biết ơn trong lúc mình bị thử thách lớn lao, tuy
nhiên, chúng ta vẫn có thể tìm ra nhiều thứ để biết ơn trong lúc này: có thể là
sức khoẻ, có thể là căn nhà ta đang ở, không khí ta đang hít thở, tình bạn ta
đang có, và cả bó rau mà ta vừa mua được…
Bạn cũng có thể biết ơn cho chính
cái mà bạn đau khổ vì mất nó. Lòng biết ơn sẽ giúp bạn phục hồi nhanh hơn là cứ
ở lại trong nỗi buồn đau. Bạn có thể thất vọng vì mình không thể thăm viếng người
thân trong gia đình. Nhưng ít ra bạn cũng có thể biết ơn vì bạn vẫn còn người
thân trong gia đình để có thể hướng lòng về họ!
6. Hãy để trời mưa (let it rain)!
Đây là câu thành ngữ tiếng Anh mà
nhà tâm lý Tara Brach tạo ra. RAIN, tách từng ký tự ra là: Recognize (Nhận diện),
Allow (Cho phép), Investigate (điều nghiên), và Nurture (Nuôi dưỡng). Nghĩa là,
(R) nhận diện cảm xúc của mình, (A) cho phép chúng tồn tại, (I) điều
nghiên xem chúng đến từ đâu và tại sao, rồi (N) nuôi dưỡng mình bằng lòng
trắc ẩn dành cho chính bản thân mình.
Khi (R) nhận diện được cảm xúc của
mình, bạn (A) cho phép nó tồn tại thay vì chối bỏ hay kìm nén chúng. (I) Hiểu
được tại sao nó đến và từ đâu nó đến, bạn có thể dễ dàng hiểu được tại sao mình
bị tổn thương đau đớn. (N) Bạn có thể chịu trách nhiệm với nỗi đau của
mình thay vì đổ lỗi hay chối bỏ chúng. Cũng chính từ đó bạn mới có thể có lòng
thương cảm cho chính mình, tha thứ được cho mình, và yêu thương chính mình được.
7. Tránh dùng chất kích thích và đồ ăn không lành mạnh để làm dịu
bản thân
Đồ ngọt, chất kích thích… có thể
giúp bạn giải toả những cảm xúc đau đớn nhanh chóng nhưng nó để lại hậu quả
tiêu cực nhiều hơn là giúp bạn. Từ việc đơn giản như ăn nhiều đường gây tổn hại
đến sức khoẻ, làm bạn dễ bị nhiễm bệnh, đến việc nghiện rượu có thể làm bạn mất
cả tương quan trong gia đình.
8. Giữ cuộc sống theo nhịp đều đặn
Tạo ra một thời khoá biểu mới và
tuân theo nó trong thời gian bị giãn cách, điều này sẽ giúp bạn giảm được lo âu
và làm việc có hiệu quả, thay vì ngồi hàng giờ bên máy tính, điện thoại đọc tin
tức và làm cho người bạn trở nên ù lì và ức chế.
9. Giảm đọc tin tức đến mức tối thiểu
Đa số các bản tin chúng ta đọc được
là những tin “TỨC” - tin làm cho mình bị tiêu cực, sợ hãi. Chúng sẽ làm cho bạn
càng chán nản thất vọng và rơi vào nguy cơ bị trầm cảm. Đó là những gì các nhà
nghiên cứu sức khoẻ tâm thần đã khuyến cáo. Bạn dừng xem tin tức và dừng sử dụng
điện thoại để ngừng kiểm tra tin tức vài ngày, điều này sẽ giúp bạn cảm thấy
thư giãn và bình an hơn.
10. Tìm ý nghĩa trong
từng việc nhỏ
Và cuối cùng, hãy tìm ý nghĩa
trong từng việc nhỏ. Nhiều người cảm thấy sự giãn cách trong mùa dịch giúp họ
có thể quay lại với thiên nhiên, có được sự thư giãn trong việc đi bộ, nấu ăn,
trò chuyện với con, học một môn học nào đó… mà vốn trước kia họ cho rằng mình
không có giờ cho những chuyện ấy. Từ đó, bạn sẽ thấy cuộc sống có nhiều thứ
đáng để bạn vui hưởng, những điều tuyệt diệu mà trước kia bạn từng bỏ qua do áp
lực công việc. Và trên tất cả, Chúa của chúng ta là Thiên Chúa của âm thầm;
Ngài ẩn mình trong từng điều nhỏ bé nhất. Khi bạn can đảm đón nhận sự nhỏ bé của
mình và tập ẩn mình, bạn sẽ sớm khám phá ra sự hiện diện tuyệt vời của Chúa
trong cuộc đời mình.
Chúc bạn sớm tìm được sự bình an nội tâm trong thời kỳ lịch sử này!
Xin xem thêm bài phỏng vấn tác giả về việc giữ vững tinh thần vượt qua đại dịch được Truyền thông TGP. Sài Gòn thực hiện:
Nguồn: tgpsaigon.net
- Chủ tịch Hàn lâm viện Tòa Thánh về Sự sống nói về sự Phục sinh ( 21/03/2024)
- Diễn văn Đức Thánh Cha dành cho Ban lãnh đạo và nhân viên Bệnh viện nhi "Bambino Gesù", năm 2024 ( 18/03/2024)
- Sứ điệp Đức Thánh Cha gửi Phiên họp thứ 47 của Quỹ Quốc tế về Phát triển Nông nghiệp năm 2024 ( 16/02/2024)
- Diễn từ Đức Thánh Cha dành cho Đại hội của Hàn lâm viện Toà Thánh về Sự sống năm 2024 ( 14/02/2024)
- Sứ điệp Đức Thánh Cha nhân Ngày thế giới cầu nguyện và suy tư chống nạn buôn người năm 2024 ( 09/02/2024)
- Các sứ điệp của Đức Thánh Cha cho Ngày Thế giới Bệnh nhân ( 09/02/2024)
- Sứ điệp Đức Thánh Cha gửi tới Diễn đàn Kinh tế Thế giới, Davos 2024 ( 18/01/2024)
- Sứ điệp Ngày Thế giới Bệnh nhân năm 2024 - Con người ở một mình thì không tốt ( 14/01/2024)
- Bảo vệ ngôi nhà chung từ ngôi nhà Giáo xứ ( 13/12/2023)
- Người Khuyết Tật trong đời sống Giáo hội ( 10/12/2023)