GP Hải Phòng
GIỚI THIỆU SƠ LƯỢC VỀ GIÁO PHẬN HẢI PHÒNG
Nhà thờ
Chính tòa Giáo phận Hải Phòng
I. Lược sử hình
thành
Cũng như hầu hết các Giáo phận tại Việt Nam, Giáo phận Hải
Phòng sinh ra trong đau thương và lớn lên trong gian khó. Được hình thành từ ân
sủng, cùng với mồ hôi nước mắt của các thừa sai, Giáo phận đã trải qua nhiều
thăng trầm và ngày hôm nay đang cố gắng để viết tiếp những trang sử của các bậc
Tiền nhân.
Ngày 09/09/1659, với Sắc chỉ Super Cathedram
Principis, Đức Alexander VII (1655-1667) thiết lập ở Việt Nam hai Giáo
phận: Đàng Ngoài và Đàng Trong. Vùng đất Hải Phòng, Hải Dương lúc này đã có
những “cư sở”, giáo xứ quan trọng trong Giáo phận tiên khởi Đàng Ngoài như Xứ
Đoài, Xứ Bắc, Kẻ Sặt.
Năm 1679, Đức Innocens XI (1676-1689) chia Giáo phận Đàng
Ngoài làm hai: Đông Đàng Ngoài và Tây Đàng Ngoài, lấy sông Hồng và sông Lô làm
ranh giới. Linh mục François Deydier Phan, thuộc Hội Thừa sai Paris, được đặt
làm Giám mục tiên khởi của Giáo phận Đông Đàng Ngoài, lúc đó Toà Giám mục
thường ở Phố Hiến (tên một cảng nằm trên tả ngạn sông Hồng, do Nhà Lê mở vào
cuối thế kỷ, phía Nam thị xã Hưng Yên ngày nay); sau đời Đức cha Deydier, Toà
Giám mục thường đặt ở vùng Bùi Chu, đôi khi ở Kẻ Sặt, Hải Dương.
Ngày 05/09/1848, Đức Piô IX (1848-1878) ban Chiếu thư chia
tỉnh Nam Định và tỉnh Hưng Yên, lập thành Giáo phận Trung, phần đất còn lại giữ
tên cũ là Giáo phận Đông, do Đức cha Jeronimo Hermosilla Liêm, O.P., giám mục
tiên khởi người Tây Ban Nha, coi sóc. Ngày 06/11/1861, ngài tử đạo tại khu Năm
Mẫu (Hải Dương). Trong thời Đức cha Liêm, Giáo phận có diện tích đất rộng, lúc
này giáo dân đã lên tới con số 45.000, ở rải rác trong 327 xứ và họ trên tổng
số dân là 3 triệu người. Toà Giám mục khi ở Nam Am, khi ở Kẻ Mốt (thuộc Bắc
Ninh ngày nay). Giáo phận Đông đã có các trường Lý Đoán (Đại chủng viện) và La
Tinh (Tiểu chủng viện) ở Đông Xuyên, Kẻ Mốt, Tử Nê.
Ngày 29/05/1883, Đức Lêô XIII (1878-1889) công bố Chiếu thư
lập Giáo phận Bắc. Phần còn lại gồm các tỉnh Hải Dương (bấy giờ gồm cả Kiến
An), Quảng Yên và Hải Ninh (tức Móng Cái), vẫn giữ tên cũ là Giáo phận Đông do
Đức cha Jose Terrès Hiến coi sóc. Toà Giám mục đặt ở Hải Dương. Hải Phòng khi
ấy là sở cha chính, nhưng năm 1880, cha chính Salvador Masso Tế đã xây nhà thờ
Chính tòa.
Năm 1890, Đức cha Terrès Hiến dời Toà Giám mục từ Hải Dương
ra Hải Phòng, còn sở cha chính chuyển sang Liễu Dinh một thời gian rồi đưa về
Kẻ Sặt. Hàng giáo sĩ năm 1892 có Đức cha Terrès Hiến, 32 linh mục triều, 8 thừa
sai, 2 cha dòng người Việt, 82 thầy giảng, 20 chủng sinh thần học, 20 chủng
sinh triết, 20 tiểu chủng sinh, 281 học sinh trường thử và 41.120 giáo dân.
Ngày 03/12/1924, Toà Thánh đổi tên Giáo phận Đông theo địa
hạt hành chính, nơi đặt Toà Giám mục, thành Giáo phận Hải Phòng, lúc bấy giờ do
Đức cha Francisco Ruiz de Azua Minh, O.P. (1919-1929) coi sóc.
II. Địa lý và dân số
1. Địa giới hiện nay
Kể từ năm 1883, tức là với việc thành lập Giáo phận Bắc
Ninh, Giáo phận Hải Phòng trải dài trên địa dư hành chính của ba tỉnh: Thành
phố Hải Phòng, tỉnh Hải Dương, tỉnh Quảng Ninh. Ngoài ra, còn hai huyện của
tỉnh Hưng Yên (huyện Ân Thi và Yên Mỹ) cũng thuộc về Giáo phận. Ranh giới phía
Bắc là biên giới Trung Quốc, phía Nnam là Thái Bình, phía Đông là biển và phía
Tây là Hà Nội.
2. Dân số
Với các tỉnh thành nêu trên, Giáo phận Hải Phòng có diện
tích 9.079.10 km2. Dân số là 5.150.000 người, trong số đó, có 134.846 người
công giáo (thống kê năm 2017).
3. Giáo hạt và giáo xứ
Từ sau năm 1954, hệ thống giáo hạt không còn, chỉ có 62 giáo
xứ trong toàn Giáo phận. Ngày 02/01/2015, Đức cha Giuse Vũ Văn Thiên đã thiết
lập 3 giáo hạt: Hải Phòng, Quảng Ninh và Hải Dương. Ngày 07/10/2015, với quyết
định của Đức Giám mục, mỗi giáo hạt nói trên lại được tách làm hai. Như vậy,
hiện nay, Giáo phận gồm 6 giáo hạt: Hạt Chính tòa, Hạt Nam Am, Hạt Hòn Gai, Hạt
Mạo Khê, Hạt Hải Dương, Hạt Kẻ Sặt.
Vì nhu cầu mục vụ, Đức cha Giuse cũng thiết lập những giáo
xứ mới. Từ con số 62 giáo xứ, sau ba đợt thiết lập, hiện nay Giáo phận có 92
Giáo xứ.
4. Dòng tu
Sau năm 1954, Giáo phận không còn một dòng tu nào. Từ năm
2007, Đức cha Giuse Vũ Văn Thiên đã mời các dòng tu đến hiện diện. Hiện nay,
trong Giáo phận có các dòng tu sau đây:
Dòng nam: Dòng Đaminh, Dòng Chúa Cứu thế, Dòng Thánh Thể.
Dòng nữ: Mến Thánh Giá Xuân Lộc, Đaminh Rôsa Lima, Thánh
Phaolô, Tiểu Muội, Mân Côi Bùi Chu.
Tu Hội: Tận hiến, Emmanuen.
Tổng số nữ tu: khoảng 97 chị em nữ tu.
5. Đôi nét chính yếu về đời sống
giáo dân
Sinh ra trong bách hại, Giáo phận Hải Phòng lại trải qua
những thương đau do cuộc di cư năm 1954. Cuộc di dư này để lại rất nhiều hậu
quả, những vết thương mà 60 năm sau vẫn chưa được chữa lành. Sở dĩ như vậy, vì
Hải Phòng là cảng lớn, giáo dân các Giáo phận khác của miền Bắc đều dồn về đây
để xuống "tàu há mồm" di cư vào miền Nam. Vì vậy gần một nửa giáo dân
Hải Phòng đã di cư. Đức cha Giuse Trương Cao Đại cũng di cư cùng với một số lớn
các linh mục đi với đoàn chiên của mình vào miền Nam. Trước di cư, Giáo phận có
khoảng 500 ngôi nhà thờ lớn nhỏ. Hiện nay, sau bao nhiêu năm khôi phục sửa
chữa, mới chỉ có 335 ngôi nhà thờ. Trước di cư, Giáo phận có 87 linh mục. Sau
di cư con số này là 13, gồm toàn các linh mục cao niên. Trước di cư, số giáo
dân là 120.000 người. Gần một nửa trong số đó di cư vào miền Nam. Sau 60 năm,
số giáo dân hiện tại là 134.846 người. Sau di cư, các cơ sở đều mất hết: trường
học, tiểu chủng viện, nhà hưu, nhà dòng. Nhiều nhà thờ bị tháo dỡ. Nhưng mất
mát nghiêm trọng hơn đó là mất đức tin. Vì không có linh mục, tu sĩ, nên giáo
dân không được đào tạo. Với sự kiểm soát gắy gao của chính quyền, nhiều người
đã bỏ đạo.
Tạ ơn Chúa, trong những năm tháng khó khăn, vẫn có những
giáo dân can đảm và trung thành. Họ là những người đã góp phần lưu giữ truyền
thống đức tin và giữ gìn di sản vật chất nơi các cộng đoàn tín hữu.
Giáo phận Hải Phòng hiện tại gồm nhiều thành phố và trung
tâm đô thị. Vì thế, người giáo dân cũng bị ảnh hưởng nhiều bởi lối sống hưởng
thụ, nhất là giới trẻ. Các xứ miền quê chỉ còn người già và trẻ em vì phần lớn
thanh niên đi tìm việc làm ở thành phố. Vì vậy, việc học giáo lý và các sinh
hoạt mục vụ dành cho giới trẻ trở nên khó khăn. Tại hầu hết các giáo xứ đều có
các hội đoàn đạo đức và có các phong trào tông đồ giáo dân: Legio Mariae,
Gia đình phạt tạ Thánh tâm, Huynh đoàn Đaminh giáo dân, Thiếu nhi Thánh thể, ca
đoàn, kim nhạc. Các giáo xứ lớn còn duy trì truyền thống của các Giáo phận Dòng
Đaminh trong các nghi lễ Tuần Thánh và lòng đạo đức bình dân. Được hưởng di sản
truyền thống từ các thừa sai Đaminh Tây Ban Nha, giáo dân Hải Phòng rất yêu mến
Đức Mẹ Mân Côi. Tràng hạt Mân Côi đã giúp người tín hữu vượt qua những khó khăn
và sống trung thành với Chúa.
III. Nhân sự
Giám mục đương nhiệm: Đức cha Giuse Vũ Văn Thiên, sinh ngày
26/10/1960 tại giáo xứ Kẻ Sặt, thụ phong Linh mục ngày 24/01/1988, được Tòa
Thánh bổ nhiệm làm Giám mục chính tòa Hải Phòng ngày 06/11/2002, được tấn phong
Giám mục ngày 02/01/2003.
Linh mục Tổng Đại diện: Cha Giuse Nguyễn Văn Thông, kiêm
Chính xứ Nhà thờ Chính tòa.
Số linh mục, Phó tế, Chủng sinh:
Linh mục: 88 (83 linh mục triều, 5 linh mục dòng).
Phó tế: 7 Phó tế
Chủng sinh: 53 (đang học Đại Chủng Viện Hà Nội và các Đại
Chủng Viện khác).
Chủng sinh dự bị: 22
Tu sĩ : 102 (tu sĩ nam: 5; tu sĩ nữ: 97)
1. Các vị tiền nhiệm của Đức cha
Giuse
Tên các Giám mục |
Tên Việt |
Hội Dòng |
Quốc tịch |
Năm |
Đức cha François Deydier |
Phan |
MEP |
Pháp |
1679-1693 |
Đức cha Raimundo Lezoli |
Cao |
OP |
Italia |
1698-1706 |
Đức cha Juan de Santa Cruz |
Thập |
OP |
Tây Ban Nha |
1707-1721 |
Đức cha Tomaso de Sextri |
Tri |
OP |
Italia |
1721-1737 |
Đức cha Hilariô Costa de Jesu |
Hy |
Âutinh |
Italia |
1737-1754 |
Đức cha Santiago Hernandez |
Tuân |
OP |
Tây Ban Nha |
1758-1777 |
Đức cha Emmanuel Obelar |
Khâm |
OP |
Tây Ban Nha |
1779-1789 |
Đức cha Feciliano Alonso |
Phê |
OP |
Tây Ban Nha |
1793-1799 |
Đức cha Ignatiô Delgado (Thánh Tử đạo) |
Y |
OP |
Tây Ban Nha |
1795-1838 |
Đức cha Phó Domingo Henares (Thánh Tử đạo) |
Minh |
OP |
Tây Ban Nha |
1803-1838 |
Đức cha Hierônimô Hermosilla (Thánh Tử đạo) |
Liêm |
OP |
Tây Ban Nha |
1841-1861 |
Đức cha Phó Romualdo Jimeno |
Lâm |
OP |
Tây Ban Nha |
1841-1847 |
Đức cha Phó Domingo Marti |
Gia |
OP |
Tây Ban Nha |
1847-1848 |
Đức cha Hilariô Alcazar |
Hy |
OP |
Tây Ban Nha |
1849-1870 |
Đức cha Phó Gaspar Fenandez |
Nghĩa |
OP |
Tây Ban Nha |
1864-1869 |
Đức cha Antoniô Colomer |
Nguyên |
OP |
Tây Ban Nha |
1870-1883 |
Đức cha José Terrès |
Hiến |
OP |
Tây Ban Nha |
1875-1906 |
Đức cha Nicasiô Arellano |
Huy |
OP |
Tây Ban Nha |
1906-1919 |
Đức cha Phanxicô Ruiz de Azua |
Minh |
OP |
Tây Ban Nha |
1917-1929 |
Đức cha Alexandrio Garcias |
Thiện |
OP |
Tây Ban Nha |
1930-1932 |
Đức cha PhanxicôGomez de Santiago |
Lễ |
OP |
Tây Ban Nha |
1932-1952 |
Đức cha Giuse Trương Cao Đại |
OP |
Việt Nam |
1953-1954 |
|
Đức cha Phêrô Maria Khuất Văn Tạo |
Việt Nam |
1956-1977 |
||
Đức cha Giuse Maria Nguyễn Tùng Cương |
Việt Nam |
1979-1999 |
||
Đức cha Giuse Vũ Văn Thiên |
Việt Nam |
2003-nay |
IV. Cơ cấu tổ chức trong Giáo phận
Cộng tác với Đức Giám mục trong việc điều hành Giáo phận
gồm:
Ban Tư vấn: gồm 7 linh mục thành viên (Cha Tổng đại diện và
6 cha Quản hạt)
Hội đồng linh mục: gồm 13 linh mục thành viên, đại diện cho
các giáo hạt và các lứa tuổi
Văn phòng Tòa Giám mục: cha Giuse Bùi Hữu Duy
Quản lý Tòa Giám mục: cha Gioan Baotixita Vũ Văn Kiện
V. Cơ sở Giáo phận
1. Nhà thờ Chính tòa: được xây theo kiểu kiến trúc Gotique, có cách tân, do các
Cha thừa sai Đaminh Tây Ban Nha năm 1890. Nhà thờ không có cột bên trong, tạo
một không gian thoáng rộng, có thể chứa được 900 người. Đây là một trong những
công trình cổ có giá trị của thành phố Hải Phòng. Trong nhà thờ có phần mộ của
3 Giám mục: Đức cha Giuse Trương Cao Đại (qua đời năm 1969), Đức cha Phêrô
Maria Khuất Văn Tạo (qua đời năm 1977), Đức cha Giuse Maria Nguyễn Tùng Cương
(qua đời năm 1999).
2. Tòa Giám mục: TGM hiện nay là tòa nhà 5 tầng do Đức cha Giuse Vũ Văn
Thiên xây năm 2004 và hoàn thành năm 2005.
3. Tiền chủng viện: Sau di cư, tiểu chủng viện bị nhà nước sung công. Tiền
chủng viện được xây năm 2012, tại số 290, đường Hoàng Quốc Việt, Kiến An, trên
phần đất Giáo phận mới mua sau này.
4. Trung tâm hành hương: Giáo phận Hải Phòng có Đền thánh Tử đạo tại Hải Dương,
trước đây là khu Năm Mẫu. Nơi đây, nhiều tín hữu đã làm chứng cho Chúa bằng chính
mạng sống mình. Đặc biệt, ngày 01/11/1861, Đức cha Hieronimo
Hermosilla Liêm, Đức cha Valentinô Vinh, cha Phêrô Amato Bình đã đổ máu
đào nơi đây. Sau đó, ngày 06/12/1861, Thày Giuse Nguyễn Duy Khang cũng chịu tử
đạo tại đây. Bốn vị tử đạo này đã được phong chân phước ngày 20/05/1906 và
phong hiển thánh ngày 19/06/1988. Đền Thánh Hải Dương được xây dựng năm 1927 đã
bị tàn phá trong chiến tranh năm 1967. Hiện nay công trình tái thiết Đền Thánh
đang được tiến hành.
VI. Hoạt động mục vụ, loan báo Tin Mừng, bác ái xã hội
1. Ban Bác ái xã hội -
Caritas
Caritas có các sinh hoạt thường xuyên như: chăm sóc giúp
đỡ người nhiễm HIV, các bệnh phong, mở các bữa cơm, nồi cháo từ thiện
tại các bệnh viện, giúp học bổng và tặng xe đạp cho học sinh nghèo.
Ngoài ra, Ban Bác ái có những chương trình hỗ trợ phát triển kinh tế: cho người
nghèo vay vốn làm ăn, kiếm sống…, giúp người khuyết tật vốn và hướng
dẫn chăn nuôi tại nhà để họ có việc làm, kiếm sống và cảm thấy
giá trị bản thân, tạo các phong trào ý thức bảo vệ và giữ gìn môi
trường tại các giáo xứ, các xóm làng, nhất nơi thanh thiếu niên. Đặc
biệt, Ban Bác ái mở các lớp tập huấn về Caritas, lớp học bơi cho
trẻ em vùng sông nước, các khóa huấn luyện về bảo vệ môi trường.
Trực thuộc Caritas, Ban Bảo vệ sự sống Giáo phận đang có
nhiều hoạt động nhằm giúp cho mọi người ý thức và trân trọng sự sống. Công cuộc
bảo vệ sự sống được thực hiện qua 4 mảng sau: Truyền thông, Tư vấn, nuôi dưỡng
và hậu sự (cầu nguyện và an táng).
2. Giới trẻ - Sinh viên
Giáo phận hiện có các nhóm sinh viên: Nhóm SVCG tại Hải
Phòng, nhóm SVCG tại Hải Dương, nhóm SVCG Hải Phòng tại Hà Nội, và một số nhóm
nhỏ, như: Nhóm SVCG Chí Linh - Sao Đỏ, nhóm SVCG Quảng Ninh, … Ngoài việc
gặp gỡ học hỏi và chia sẻ Lời Chúa hàng tháng, các em sinh viên cũng nhiệt
tình tham gia các công tác bác ái xã hội như: tiếp sức mùa thi, gom ve chai
và những công tác xã hội khác.
3. Ban Mục vụ Hôn nhân - Gia
đình
Chuẩn bị đời sống hôn nhân gia đình là việc quan
trọng và kết hợp nhiều ban. Riêng Ban Mục vụ Hôn nhân Gia Đình năm nay
tổ chức buổi gặp mặt gia đình trẻ và kết hợp Ban Giáo lý tổ chức
các lớp giáo lý hôn nhân cho các bạn trẻ trong các giáo xứ và cho
anh chị em di dân đến làm việc tại các giáo xứ của Giáo phận Hải
Phòng.
4. Ban Giáo lý - Thiếu Nhi
Thánh Thể
Giáo phận tổ chức các buổi gặp mặt, sinh hoạt lớn
cho các em thiếu nhi, tổ chức các khóa đào tạo huynh trưởng cho các
thầy chủng sinh, các chú ứng sinh và cho các giáo lý viên. Ban Giáo
lý đến các giáo xứ tổ chức và hướng dẫn dạy giáo lý và sinh hoạt
về thiếu nhi Thánh Thể. Số giáo lý viên: 750 .
5. Các Dòng tu, các Tu hội và
đặc biệt các hội đoàn Công giáo tiến hành
Các dòng tu, tu hội, các hội đoàn công giáo tiến
hành như Gia Đình Phạt Tạ Thánh Tâm, Legio Mariae, Huynh đoàn dòng Ba
Đaminh… nhiệt thành cộng tác vào việc dạy giáo lý, bác ái, ơn gọi
và truyền giáo…
VI. Địa chỉ liên lạc
Địa chỉ Email: tgmhaiphong46@gmail.com
Địa chỉ bưu điện: Tòa Giám mục, 46 Hoàng Văn Thụ, Hồng Bàng,
Hải Phòng
Số điện thoại Văn phòng: 0225.3745387
Linh mục Thư ký Tòa Giám mục: Giuse Bùi Hữu Duy: 0904048602
Liên kết đến website của Giáo phận: www.gphaiphong.org
Văn phòng
TGM Hải Phòng
Ngày 31 tháng 12 năm 2017
- TGP Hà Nội ( 03/12/2017)
- GP Bắc Ninh ( 02/12/2017)
- GP Bùi Chu ( 01/12/2017)
- GP Hà Tĩnh ( 01/12/2017)
- GP Hưng Hóa ( 01/12/2017)
- GP Lạng Sơn-Cao Bằng ( 01/12/2017)
- GP Phát Diệm ( 01/12/2017)
- GP Thái Bình ( 01/12/2017)
- GP Thanh Hóa ( 01/12/2017)
- GP Vinh ( 01/12/2017)